Jakie wyróżniamy rodzaje obiektywów? Czym jest ogniskowa? Co to znaczy, że obiektyw jest jasny? Do czego służy obiektyw “fish eye” i “tilt-shift”? Poznaj podstawowe informacje o obiektywach, które powinien znać każdy fotograf oraz twórca video!
Jeśli dopiero wkraczasz w świat filmu i fotografii – może Ci się wydawać to nieco dziwne, że jest tak dużo różnych rodzajów obiektywów. Nierzadko zdarza się, że kosztują one więcej od samego “body” aparatu.
Bez obiektywu nie powstanie żadne wyraźne zdjęcie, ani kadr filmu. To właśnie m.in. obiektyw determinuje to, w jaki sposób pokażemy scenę oraz ile szczegółów będzie w niej widocznych. Na cenę obiektywu wpływa wiele czynników:
- producent
- jakość wykonania
- materiały wykorzystane do jego produkcji
- jasność obiektywu (czyli najmniejsza możliwa wartość ustawienia przesłony, np. f 1.4)
- budowa obiektywu – zastosowane technologie
Czym jest ogniskowa obiektywu?
Ogniskowa jest jednym z kluczowych parametrów określających obiektyw. Z technicznego punktu widzenia jest to, podana w milimetrach, odległość pomiędzy soczewką skupiającą światło a punktem skupienia promieni świetlnych padających z tej właśnie soczewki. Nazwa “ogniskowa” wzięła się od ogniska – pojęcia stosowanego w optyce, które oznacza punkt przecięcia się promieni świetlnych.
Wszystkie pojęcia na tym blogu staram się przedstawiać od strony praktycznej, dlatego z góry uprzedzam, że stosuję pewne uproszenia, aby nie zagłębiać się w matematykę, optykę oraz fizykę. Spójrz na poniższą grafikę.
Możesz zauważyć, że ogniskowa ma związek z kątem widzenia. Im krótsza (mniejsza) ogniskowa – tym szerszy kąt widzenia. Zatem obiektyw o przykładowej ogniskowej 16mm, pozwoli na pokazanie w kadrze o wiele szerszego planu, niż np. obiektyw z ogniskową 300mm.
Wyróżniamy obiektywy stałoogniskowe, żargonowo zwane “stałkami” (np. 50mm) oraz zmiennoogniskowe, tzw. zoomy (np. 70-200mm). W przypadku tych drugich, mówiąc potocznie, istnieje możliwość przybliżania oraz oddalania kadru, czyli zmieniania kąta widzenia z szerszego na węższy. W przypadku obiektywów stałoogniskowych takiej możliwości nie ma.
Zobacz także: Rozdzielczości nagrywania filmów
Co to znaczy, że obiektyw jest jasny?
Drugim, po ogniskowej, parametrem określającym obiektyw jest jego jasność. Wyrażana jest najczęściej w postaci litery “f” oraz cyfry (np. f 1.8). Im mniejsza wartość “f”, tym obiektyw jest jaśniejszy, to znaczy więcej światła może dostać się przez ten obiektyw na matrycę. Przykładowo obiektyw o jasności f 1.4 o wiele lepiej sprawdzi się w trudnych warunkach oświetleniowych np. w nocy, od obiektywu o maksymalnej jasności f. 5.6.
Z reguły im obiektyw jest jaśniejszy – tym droższy. Dlatego często do zestawu z aparatem producenci dołączają tańsze i gorszej jakości tzw. obiektywy kitowe (z ang. kit – zestaw), które cechują się mocno przeciętnym światłem np. f 3.5 .
Rodzaje obiektywów – dlaczego jest ich sporo?
Na rynku obecnych jest dużo różnych rodzajów obiektywów – każdy typ ma swoje zgoła określone przeznaczenie. To jakiego z nich użyjesz, w dużym stopniu zależy od tego co zamierzasz fotografować lub nagrywać. Inny obiektyw wykorzystasz do zdjęć np. skoczków narciarskich w locie, czy piłkarzy grających na boisku, inny do fotografowania kropli rosy, a jeszcze inny do portretów.
Obiektywy standardowe
Obiektywy standardowe posiadają najczęściej ogniskową w zakresie od 35 do 70mm. Spośród wszystkich rodzajów – obiektywy tej kategorii najbardziej odpowiadają w przybliżeniu sposobowi postrzegania przez oko człowieka. Podręcznikowym przykładem obiektywu standardowego jest stałoogniskowa Sigma A 50 mm F1.4 DG.
Zobacz także: Słowniczek terminów filmowych
Obiektywy szerokokątne
Jak sama nazwa wskazuje, obiektywy te umożliwiają tworzenie szerokich kadrów. Szeroki kąt widzenia sprawdza się m.in. w fotografii krajobrazów, architektury czy w przypadku dynamicznych ujęć reporterskich. Obiektywy szerokokątne mają małe ogniskowe np. 10-20mm czy 8-15mm.
Wyróżniamy dwa rodzaje obiektywów szerokokątnych – takie, które nie zniekształcają obrazu (w profesjonalnym nazewnictwie rektalinearne) oraz fish-eye. Obiektywy typu rybie oko powodują beczkowate zakrzywienia na brzegach kadru. Są wykorzystywane np. w teledyskach czy fotografii krajobrazowej. Przykładowym obiektywem tego rodzaju jest Canon EF 8-15 mm f/4L Fisheye USM.
Obiektyw makro
Obiektywy makro stosowane są tam, gdzie mamy do czynienia z bardzo małymi obiektami takimi jak np. krople wody, owady czy ziarna. Obiektywy te umożliwiają ostrzenie zdjęć z niewielkich odległości, najczęściej krótszych niż 30 cm. W makrofotografii najczęściej korzysta się z dużych wartości przesłon, na przykład 2.8, a zatem maksymalna jasność obiektywu nie jest aż tak ważna.
W przypadku obiektywów makro szczególnie istotna jest tzw. skala odwzorowania, podawana za pomocą dwóch liczb np. 1:2. Oznacza to, że obiekt o rzeczywistej długości 4cm zostanie odwzorowany w aparacie jako dwukrotnie mniejszy – 2 centrymetrowy. Przy skali odwzorowania 5:1 ten sam obiekt będzie pięciokrotnie większy i tak dalej. Przykładowym obiektywem makro jest Canon EF 100mm f/2.8L Macro IS USM.
Teleobiektywy
Możliwe, że będąc na jakimś wydarzeniu sportowym lub oglądając je w telewizji dostrzegłeś fotografów z olbrzymimi obiektywami. Są to tzw.teleobiektywy, ich ogniskowe rozpoczynają się od około 70mm i sięgają 200, 300, czy nawet 600mm i więcej! Wykorzystywane są na przykład w fotografii sportowej, reporterskiej czy dzikiej natury.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że teleobiektywy można również wykorzystywać w fotografii portretowej (w umownym zakresie pomiędzy ok. 70mm – 135mm). Obiektywy te dobrze oddają proporcje ludzkiej sylwetki oraz twarzy. Przykładowym teleobiektywem jest Canon EF 70-200mm f/2.8 L IS III USM.
Obiektywy portretowe
W przypadku zdjęć portretowych bardzo często tło pozostaje rozmyte, skupiając tym samym uwagę odbiorcy na postaci. Aby uzyskać taki efekt, stosuje się obiektywy umożliwiające szerokie otwarcie przesłony rzędu f 1.8, czy nawet f 1.4. Obiektywy portretowe najczęściej posiadają ogniskową w zakresie od 70-135mm. Przykładem typowego obiektywu portretowego jest stałoogniskowy Canon EF 85mm f/1.4L IS USM.
Zobacz także: Co wpływa na jakość video?
Obiektyw tilt-shift
Obiektyw typu tilt-shift jest rzadko spotykany, ale warto o nim wspomnieć. Umożliwia on tworzenie oryginalnych rozmyć. Zwróć uwagę na powyższą fotografię. Konstrukcja obiektywu tilt-shift (z ang. tilt – pochył, shift – przesuw) pozwala na przesunięcie tzw. osi optycznej czyli w praktyce – korekcję perspektywy zdjęcia.
Fotografowane obiekty wyglądają wówczas jak makieta architektoniczna. Przykładowym obiektywem tego typu jest Canon TS-E 17mm.
Obiektywy anamorficzne
Obiektywy anamorficzne, choć powoli przebijają się do świata fotografii, wiodą prym w kinowych formatach. Dzięki specjalnie zaprojektowanej konstrukcji soczewek kompresują one obraz rzucany na matrycę kamery, który na etapie postprodukcji zostaje rozciągnięty.
Dzięki temu otrzymuje się panoramiczny, kinowy look przy jednoczesnym zachowaniu głębi ostrości. Filmowe obiektywy anamorficzne są wyjątkowo drogie – ich ceny sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych za sztukę.
Rodzaje mocowań obiektywów
Na rynku obecnych jest wiele różnych mocowań. Każda marka sprzętu foto-video tworzy własne serie obiektywów, które są kompatybilne jedynie z jej urządzeniami. I tak Canon i jego obiektywy posiadają mocowanie o nazwach EF, EF-S i EF-M (oraz gama obiektywów nowej generacji z mocowaniem RF), w przypadku Nikona jest to bagnet Nikon F oraz Nikon 1 i tak dalej, i tak dalej.
Warto także wspomnieć o producentach takich jak SIGMA, Tamron czy Tokina, oferujących różne rodzaje obiektywów z mocowaniami kompatybilnymi z aparatami i kamerami wielu marek. Na rynku dostępne są również różne przejściówki, umożliwiające podłączenie np. starych obiektywów z aparatów analogowych pod nowe konstrukcje.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Podziel się swoją opinią w komentarzu poniżej!
Piotr Tarsa – lektor
Szukasz lektora do swojego filmu lub reklamy? Zachęcam do skorzystania z moich usług. Kliknij tutaj, aby przenieść się do sekcji portfolio, lub tutaj aby posłuchać i pobrać pliki demo.
