Czym różni się kadr od ujęcia? Czym jest kaszeta? Do czego służy butterfly? Co to jest blooper? Poznaj słowniczek terminów filmowych, czyli popularnych słów, z którymi możesz się zetknąć na planie oraz na etapie postprodukcji video!
Branża filmowa, jak każda, posiada swój specyficzny język. Przyjrzyjmy się różnym nazwom oraz terminom, które wykorzystywane są często na planach zdjęciowych. Warto zaznaczyć, że duża część słownictwa została zapożyczona z języka angielskiego.
Słowniczek terminów filmowych
kadr – to inaczej pole widzenia aparatu lub kamery. Jego wielkość uzależniona jest od rodzaju matrycy lub wymiarów naświetlanego materiału światłoczułego. Jeśli coś znajduje się w polu widzenia kamery, to mówimy, że „jest w kadrze„.
ujęcie (shot) – to pojedynczy zarejestrowany materiał filmowy, od momentu włączenia nagrywania, do chwili jego zatrzymania. Jest to podstawowy element filmu.
cięcie (cut) – ma dwa znaczenia. Po pierwsze, jest to zakończenie ujęcia. Cięciem nazywa się też gwałtowne przejście z jednego ujęcia do drugiego.
jump cut – czyli cięcie skokowe, to zabieg montażowy, który polega na pocięciu jednego długiego ujęcia na wiele krótszych. Najczęściej, dla lepszego efektu, kamera nagrywająca ujęcie pozostaje nieruchoma, a obiekty w kadrze zmieniają swoje położenie. Jump cuty często stosuje się np. w teledyskach.
przebitki (b-rolle) – to dodatkowe ujęcia, które wykorzystywane są w montażu do przykrywania głównego materiału (a-rolla), najczęściej wywiadu. Określenie a-roll wyszedł z użycia, natomiast b-roll dobrze przyjął się w branży filmowej. Jego polska nazwa to po prostu przebitka. B-rolle służą urozmaiceniu materiału, pojawiają się w trakcie wywiadu, często nawiązują do poruszanego w rozmowie tematu.
czołówka – to początkowa część filmu, w której pojawia się tytuł produkcji, imię oraz nazwisko reżysera, scenarzystów, głównego operatora, aktorów pierwszoplanowych itd. Czołówka zazwyczaj posiada swój podkład muzyczny. Z kolei na końcu filmu pojawia się tzw. tyłówka zawierająca więcej informacji o twórcach produkcji.
ujęcie wprowadzające (establishing shot) – jest to ujęcie, które często pojawia się pomiędzy scenami i służy przedstawieniu widzowi w jakim miejscu i czasach rozgrywa się dana akcja.
kaszeta – w języku potocznym są to czarne pasy od góry i dołu, dzięki którym obraz ma sprawiać wrażenie panoramicznego. Kaszety stosuje się w celu uzyskania tzw. film looku (wyglądu obrazu znanego z kina).
Słowniczek terminów filmowych
klatkarz (framerate) – jest to po prostu ilość klatek na sekundę, które rejestruje aparat lub kamera. Dla kamer realizujących produkcje kinowe są to często 24 klatki na sekundę. Inne bardzo popularne klatkarze to 25 oraz 30 klatek na sekundę. Więcej o framerate przeczytasz w oddzielnym artykule.
off lub inaczej dźwięk z offu – to słyszany w trakcie filmu głos spoza kadru, najczęściej nagrany osobno w studiu. Z offu często korzysta się np. w reklamach, gdy słychać głos aktorka/aktorki, a w międzyczasie na ekranie pojawiają się przebitki z różnych miejsc i wydarzeń.
postsynchrony – tak nazywa się nagrany w studiu dźwięk, zsynchronizowany z wcześniej nagranym obrazem. Realizacja postsynchronów wygląda często tak, że aktorzy oglądają zmontowane już fragmenty filmu i „na żywo” dogrywają do nich swój głos oraz np. odgłosy walki. Następnie montażysta wpasowuje nagrany dźwięk w film.
voice-over – to inaczej głos lektora w filmie lub reklamie. Co ciekawe, Polska jest jednym z niewielu krajów na świecie (obok krajów byłego Związku Radzieckiego), w którym stosuje się tzw. szeptankę, czyli nałożenie głosu lektora na oryginalną ścieżkę dźwiękową filmu. W niemal wszystkich państwach używane są napisy lub dubbing.
lokacja – w slangu filmowym jest to lokalizacja, w której powstają nagrania do filmu. Poszukiwanie lokacji na etapie preprodukcji filmu lub reklamy nazywane jest scoutingiem, a osobą odpowiedzialną za znajdowanie takich miejsc oraz ich zabezpieczanie na czas nagrań jest location manager.
making of lub BTS (od behind the scenes) – to dodatkowy materiał filmowy przedstawiający kulisy powstawania danej produkcji. Making of często składa się z wywiadów z reżyserem, scenarzystami, producentami oraz obsadą aktorską. BTS wykorzystywany jest zazwyczaj jako osobny, „ekskluzywny” materiał promocyjny filmu w telewizji lub internecie.
Słowniczek terminów filmowych
wrap – to jeden z najbardziej wyczekiwanych momentów w czasie produkcji filmu. Reżyser obwieszcza na planie „It’s a wrap!”, oznacza to zakończenie zdjęć. Film trafia do montażu i postprodukcji. Czasem odbywa się tzw. wrap party, czyli impreza dla ekipy filmowej i obsady z okazji zakończenia nagrań.
blooper – to po prostu wpadka popełniona przez obsadę lub ekipę filmową w trakcie nagrywania sceny. Najczęstszym blooperem jest pomylenie lub zapomnienie przez aktorów tekstu. Potknięcia trafiają się zarówno w filmie, radiu jak i telewizji – szczególnie w programach na żywo.
scenopis – jak sama nazwa sugeruje, zawiera dokładny opis realizowanych scen. Dokument ten tworzy się w oparciu o scenariusz produkcji. Scenopis zawiera precyzyjny opis każdego z ujęć, ruchy kamery, dialogi oraz zachowanie aktorów w trakcie przebiegu sceny.
storyboard – czyli rysunkowa forma scenopisu. Ułatwia pracę reżyserowi, scenarzystom, operatorowi kamery, aktorom oraz montażystom. Zawiera rozrysowane poszczególne ujęcia, często z zaznaczeniem ruchu aktorów oraz kamery. Obrazkowe scenopisy tworzy, w języku branży, storyboardzista.
Słowniczek terminów filmowych
fotosy – tak nazywa się zdjęcia wykonane przez fotosistę podczas kręcenia scen do filmu. Fotosy służą m.in. do tworzenia plakatów reklamowych, materiałów promocyjnych, dokumentacji produkcji oraz po prostu jako pamiątka.
blenda – to materiał odbijający światło, służący do doświetlenia fotografowanych lub nagrywanych osób oraz przedmiotów. Blenda może mieć różne rozmiary, kształty (owal, koło, prostokąt, trójkąt itd.) oraz kolory powierzchni odbijającej np. złota, srebna, biała.
butterfly – ma conajmniej 2 znaczenia. Po pierwsze jest to schemat oświetleniowy polegający na tym, że źródło światła ustawione jest bezpośrednio przed oraz nad fotografowanym obiektem lub postacią. W drugim znaczeniu butterfly to rodzaj modyfikatora światła. Składa się on z ramy oraz naciągniętego na nią materiału służącego do dyfuzji lub odbijania oświetlenia.
flaga – na zdjęciu powyżej, stworzona z materiału nieprzepuszczającego światła. Służy do odcinania zbędnych promieni świetlnych. Ustawia się ją najczęściej na statywie, przy lampach lub oknach.
mattebox (kompendium) – to akcesorium montowane na końcu obiektywu kamery, widoczne na fotografii poniżej. Kompendium blokuje wpadające promienie świetlne powodujące różne odblaski i flary, a także posiada miejsce na mocowanie różnych filtrów.
deadcat – niewątpliwie brutalna nazwa dla osłony przeciwwietrznej na mikrofon. Deadcat wykonany jest ze sztucznego futra i stanowi dodatkową ochronę przed szumem i niepożądanymi dźwiękami powodowanymi przez silny wiatr.
follow focus – to mechanizm, za pomocą którego manualnie zmienia się ostrość na obiektywie. Osobą obsługującą follow focus na planie filmowym jest ostrzyciel (focus puller). Może on sterować ostrością bezpośrednio przy kamerze, lub w przypadku zestawów bezprzewodowych – na odległość, ze specjalnego pilota.
szwenk – w slangu filmowym jest to szybki i dynamiczny ruch kamery, najczęściej w bok, powodujący rozmycie obrazu.
Słowniczek terminów filmowych
V-lock – akumulator z mocowaniem w kształcie litery V (V-Mount). Jest to bardzo popularne złącze, które znajdziemy w wielu profesjonalnych kamerach, monitorach, lampach oraz innych akcesoriach filmowych.
renderowanie – w znaczeniu filmowym, jest to proces przeprowadzany przez oprogramowanie montażowe, w wyniku którego z sekwencji edytorskiej powstaje gotowy do obejrzenia film.
green screen – to zielone tło, które można podmienić w postprodukcji na dowolny obraz. Innym często wykorzystywanym przy produkcji filmów kolorem jest niebieski (blue box). Dlaczego akurat te kolory? Ponieważ są one uważane za najbardziej różniące się od koloru skóry, a przy tym najrzadziej występujące w rekwizytach oraz kostiumach.
kluczowanie (keying) – to termin związany z techniką green screen. Kluczowanie to inaczej proces postprodukcyjny wycinania obiektu z tła o jednolitej barwie.
DOP/DP – to skrócona nazwa głównego operatora kamery (z ang. Director of Photography).
gaffer – to osoba na planie filmowym, która zajmuje się ustawianiem światła oraz modyfikatorów. Gafferem określa się również głównego oświetlacza, w Polsce używa się także pojęcia Mistrza Oświetlenia. Osoby pracujące pod jego komendą są świetlikami lub oświetlaczami.
VFX – z ang. visual effects. Są to wszystkie dodatkowe elementy wizualne filmu, najczęściej wygenerowane komputerowo na etapie postprodukcji.
SFX – z ang. sound effects. To inaczej efekty dźwiękowe, często niezarejestrowane bezpośrednio w trakcie sceny, a dodane na etapie postprodukcji. Przykładowe SFX’y to strzał z pistoletu, szumiący wiatr, czy odgłosy walki.
Czy ten artykuł był dla Ciebie przydatny? A może znasz inne pojęcia, które mogłyby znaleźć się w tym słowniczku terminów filmowych? Daj koniecznie znać w komentarzu poniżej! Zapraszam Cię do polubienia mojego profilu na facebooku. Bądź zawsze na bieżąco z nowymi publikacjami na blogu!
Lektor do filmu i reklamy
Szukasz lektora do swojego filmu lub reklamy? Zapraszam Cię do przejrzenia mojego portfolio oraz demówek. Jesteś zainteresowany współpracą? Porozmawiajmy o Twoim projekcie!
