Dlaczego „pełna klatka” jest uważana za profesjonalną? Jakie ma wymiary? Czym różni się od pozostałych matryc? Dlaczego full frame jest droższy od APS-C?
Na początkującego fotografa i filmowca czeka sporo zagadnień, które powinien poznać na początku swojej przygody. Jeśli jeszcze nie do końca wiesz, czym jest ekspozycja – zapraszam Cię do artykułu „Co to jest ekspozycja?”. A teraz poznajmy bliżej termin, który w środowisku fotografów i filmowców jest chlebem powszednim. Artykuł kieruję do osób początkujących, dlatego też upraszczam niektóre terminy i stosuję niekiedy mowę potoczną.
Pełna klatka (z ang. FF – full frame)
Pełną klatką nazywamy aparaty fotograficzne i kamery posiadające matrycę o wymiarach 36×24 mm – wielkości klatki 35mm. Skąd nazwa pełna klatka ? Wynika to z procesu ewolucji fotografii cyfrowej. Starsze aparaty cyfrowe posiadały mniejsze matryce, a wraz z rozwojem fotografii – tworzono (i wciąż udoskonala się) większe i bardziej zaawansowane technicznie przetworniki. Określenie pełna używane jest po prostu dla odróżnienia większego formatu. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele aparatów fotograficznych i kamer zarówno pełnoklatkowych jak i z mniejszymi przetwornikami światłoczułymi: APS-C, APS-H, Mikro 4/3 i innymi.
Dlaczego pełna klatka ma wymiary akurat 36 × 24 mm? Jest to nawiązanie do czasów analogowych, kiedy materiałem światłoczułym w aparatach nie była matryca, a perforowany na brzegach film o szerokości 35mm – takiej samej jak w przemyśle filmowym.
Co to jest crop factor?
Spójrz na ilustrację powyżej. Jest ona jedynie podglądowa, stworzyłem ją, aby lepiej wyjaśnić, czym jest tzw. mnożnik ogniskowej – czyli crop factor.
Jak się zapewne domyślasz – im większa matryca, tym większa powierzchnia światłoczuła. W zależności od wielkości matrycy otrzymasz też różne „szerokości kadru” na tej samej ogniskowej obiektywu. Co to oznacza w praktyce? Jeśli do aparatu pełnoklatkowego (np. Canon EOS 5D Mark IV) przypniesz obiektyw 50 mm, otrzymasz kąt dokładnie odpowiadający ogniskowej 50 mm – cała szerokość powyższego zdjęcia.
Jeśli będziesz stał w dokładnie tym samym miejscu i skorzystasz z tego samego obiektywu pełnoklatkowego 50 mm, ale na aparacie z matrycą APS-C (np. Canon EOS 80D) otrzymasz kadr o mniej-więcej szerokości żółtego prostokąta na ilustracji. Tu pojawia się pojęcie crop factor – mnożnik ogniskowej. Dla matrycy APS-C stosowanej w aparatach Canon jest to najczęściej 1,6. Oznacza to, że obraz z ogniskowej 50 mm obiektywu pełnoklatkowego na matrycy APS-C wygląda jak obraz z ogniskowej (50mm x 1,6 =) 80 mm na matrycy full frame.
Idąc dalej – 50 mm na aparacie z matrycą Mikro 4/3 (np. w Panasonic Lumix GH5) da zaledwie mały wycinek całego obrazu (niebieski prostokąt na ilustracji), ponieważ crop dla tej matrycy wynosi 2, czyli 50 mm x 2 = 100mm.
Mnożnik ogniskowej
Może to się wydawać skomplikowane, ale gdyby chwilę się zastanowić, to nie mnożymy ogniskowych (chociaż jest to intuicyjne), a kąty widzenia. Ogniskowa jest parametrem fizycznym obiektywu i nie może się zmienić z 50 mm na 80 mm jedynie poprzez podpięcie go do innego body. Zmienia się kąt widzenia pod wpływem wykorzystywanej aktualnie matrycy. Dla wygody w powszechnym użyciu mówi się jednak o „mnożniku ogniskowej”.
Warto również wspomnieć, że produkowane są obiektywy zarówno pełnoklatkowe jak i APS-C, ale i tak posługujemy się w obu przypadkach mnożnikiem.
Dlaczego pełna klatka jest „sexy”?
Jak w każdej dziedzinie – poszczególne rozwiązania mają swoje wady i zalety, wszystko zależy od zastosowania. Skupmy się jednak na tym, dlaczego pełna klatka jest tak pożądana w fotograficznym świecie i w czym wyprzedza swoich mniejszych kolegów (APS-C, APS-H, Mikro 4/3 i pozostałe mniejsze formaty).
- Większa powierzchnia sensorów, przekładająca się na większą ilość przetwarzanych informacji o obrazie
- lepsze odwzorowanie kolorów
- mniejsze szumy przy wysokich wartościach ISO
- większa rozpiętość tonalna – szerszy zakres możliwości edycji (szczególnie w przypadku fotografii RAW)
- lepsze rozmycie tła na fotografiach (matryce mniejsze od pełnej klatki potrzebują więcej światła (np. jaśniejszych obiektywów).
Dlaczego płacimy więcej za lustrzankę z pełną klatką?
To pytanie wiąże się także z drugim. Skoro pełna klatka jest tak dobra, dlaczego wciąż w 2022 roku nie jest ona powszednie dostępnym standardem? Wynika to m.in. z kosztów jej produkcji, które mają wpływ na cenę detaliczną. Produkcja jednej matrycy full frame jest kilkukrotnie droższa od produkcji sensora APS-C. Po aparaty z pełną klatką sięgają najczęściej profesjonaliści. Dla amatorów nieustannie prężnie rozwijają się gałęzie, chociażby ogólnodostępnej fotografii mobilnej. Rozwijana jest także technologia w półprofesjonalnych aparatach bezlusterkowych z pełną klatką (np. Canon EOS R, Sony A7S II).
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Koniecznie podziel się swoją opinią w komentarzu poniżej!
Lektor do reklamy i filmu
Szukasz lektora do swojego filmu lub reklamy? Zachęcam do skorzystania z moich usług. Kliknij tutaj, aby przenieść się do sekcji portfolio, lub tutaj aby posłuchać i pobrać pliki demo.