Czym jest pełna klatka?

Czym jest pełna klatka?

Dlaczego „pełna klatka” jest uważana za profesjonalną? Jakie ma wymiary? Czym różni się od pozostałych matryc? Dlaczego full frame jest droższy od APS-C?

Na początkującego fotografa i filmowca czeka sporo zagadnień, które powinien poznać na początku swojej przygody. Jeśli jeszcze nie do końca wiesz, czym jest ekspozycja – zapraszam Cię do artykułu „Co to jest ekspozycja?”. A teraz poznajmy bliżej termin, który w środowisku fotografów i filmowców jest chlebem powszednim. Artykuł kieruję do osób początkujących, dlatego też upraszczam niektóre terminy i stosuję niekiedy mowę potoczną.

Pełna klatka (z ang. FF – full frame)

Pełną klatką nazywamy aparaty fotograficzne i kamery posiadające matrycę o wymiarach 36×24 mm – wielkości klatki 35mm. Skąd nazwa pełna klatka ? Wynika to z procesu ewolucji fotografii cyfrowej. Starsze aparaty cyfrowe posiadały mniejsze matryce, a wraz z rozwojem fotografii – tworzono (i wciąż udoskonala się) większe i bardziej zaawansowane technicznie przetworniki. Określenie pełna używane jest po prostu dla odróżnienia większego formatu. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele aparatów fotograficznych i kamer zarówno pełnoklatkowych jak i z mniejszymi przetwornikami światłoczułymi: APS-C, APS-H, Mikro 4/3 i innymi.

MrNeo at pl.wikipedia / Public domain

Dlaczego pełna klatka ma wymiary akurat 36 × 24 mm? Jest to nawiązanie do czasów analogowych, kiedy materiałem światłoczułym w aparatach nie była matryca, a perforowany na brzegach film o szerokości 35mm – takiej samej jak w przemyśle filmowym. 

Co to jest crop factor?

Spójrz na ilustrację powyżej. Jest ona jedynie podglądowa, stworzyłem ją, aby lepiej wyjaśnić, czym jest tzw. mnożnik ogniskowej – czyli crop factor

Jak się zapewne domyślasz –  im większa matryca, tym większa powierzchnia światłoczuła. W zależności od wielkości matrycy otrzymasz też różne „szerokości kadru” na tej samej ogniskowej obiektywu. Co to oznacza w praktyce? Jeśli do aparatu pełnoklatkowego (np. Canon EOS 5D Mark IV) przypniesz obiektyw 50 mm, otrzymasz kąt dokładnie odpowiadający ogniskowej 50 mm – cała szerokość powyższego zdjęcia.

Jeśli będziesz stał w dokładnie tym samym miejscu i skorzystasz z tego samego obiektywu pełnoklatkowego 50 mm, ale na aparacie z matrycą APS-C (np. Canon EOS 80D) otrzymasz kadr o mniej-więcej szerokości żółtego prostokąta na ilustracji. Tu pojawia się pojęcie crop factor – mnożnik ogniskowej. Dla matrycy APS-C stosowanej w aparatach Canon jest to najczęściej 1,6.  Oznacza to, że obraz z ogniskowej 50 mm obiektywu pełnoklatkowego na matrycy APS-C wygląda jak obraz z ogniskowej (50mm x 1,6 =) 80 mm na matrycy full frame.

Idąc dalej – 50 mm na aparacie z matrycą Mikro 4/3 (np. w Panasonic Lumix GH5) da zaledwie mały wycinek całego obrazu (niebieski prostokąt na ilustracji), ponieważ crop dla tej matrycy wynosi 2, czyli 50 mm x 2 = 100mm

Mnożnik ogniskowej

Może to się wydawać skomplikowane, ale gdyby chwilę się zastanowić, to nie mnożymy ogniskowych (chociaż jest to intuicyjne), a kąty widzenia. Ogniskowa jest parametrem fizycznym obiektywu i nie może się zmienić z 50 mm na 80 mm jedynie poprzez podpięcie go do innego body. Zmienia się kąt widzenia pod wpływem wykorzystywanej aktualnie matrycy. Dla wygody w powszechnym użyciu mówi się jednak o „mnożniku ogniskowej”.

Warto również wspomnieć, że produkowane są obiektywy zarówno pełnoklatkowe jak i APS-C, ale i tak posługujemy się w obu przypadkach mnożnikiem. 

Dlaczego pełna klatka jest „sexy”?

Jak w każdej dziedzinie – poszczególne rozwiązania mają swoje wady i zalety, wszystko zależy od zastosowania. Skupmy się jednak na tym, dlaczego pełna klatka jest tak pożądana w fotograficznym świecie i w czym wyprzedza swoich mniejszych kolegów (APS-C, APS-H, Mikro 4/3 i pozostałe mniejsze formaty).

  • Większa powierzchnia sensorów, przekładająca się na większą ilość przetwarzanych informacji o obrazie
  • lepsze odwzorowanie kolorów
  • mniejsze szumy przy wysokich wartościach ISO
  • większa rozpiętość tonalna – szerszy zakres możliwości edycji (szczególnie w przypadku fotografii RAW)
  • lepsze rozmycie tła na fotografiach (matryce mniejsze od pełnej klatki potrzebują więcej światła (np. jaśniejszych obiektywów).

Dlaczego płacimy więcej za lustrzankę z pełną klatką?

To pytanie wiąże się także z drugim. Skoro pełna klatka jest tak dobra, dlaczego wciąż w 2022 roku nie jest ona powszednie dostępnym standardem? Wynika to m.in. z kosztów jej produkcji, które mają wpływ na cenę detaliczną. Produkcja jednej matrycy full frame jest kilkukrotnie droższa od produkcji sensora APS-C. Po aparaty z pełną klatką sięgają najczęściej profesjonaliści. Dla amatorów nieustannie prężnie rozwijają się gałęzie, chociażby ogólnodostępnej fotografii mobilnej. Rozwijana jest także technologia w półprofesjonalnych aparatach bezlusterkowych z pełną klatką (np. Canon EOS R, Sony A7S II).

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Koniecznie podziel się swoją opinią w komentarzu poniżej!

Lektor do reklamy i filmu

Szukasz lektora do swojego filmu lub reklamy? Zachęcam do skorzystania z moich usług. Kliknij tutaj, aby przenieść się do sekcji portfolio, lub tutaj aby posłuchać i pobrać pliki demo.