Stabilizacja obrazu w filmie

Poznaj wszystkie popularne i te mniej znane metody stabilizacji obrazu w filmie! Czym jest Easyrig? Czym różni się gimbal od flycama? Do czego służy U-crane – zwany do niedawna w branży Russian Arm? Kiedy warto wykorzystać cablecama? Stabilizacja obrazu w filmie – wszystkie najważniejsze informacje w pigułce!

Historia stabilizacji obrazu jest tak stara jak sam film i narodziła się z początkiem kina. Wraz z rozwojem technologii i elektroniki, wciąż powiększa się dostępny wachlarz możliwości operatorskich. Co ciekawe – ciągle powstają nowe rozwiązania, które najczęściej są hybrydą tych wcześniej dostępnych.

Mówiąc o stabilizacji obrazu, mam tu na myśli każde rozwiązanie, które jest alternatywą dla trzymanej w dłoniach kamery bez jakiejkolwiek klatki, czy riga. Przyjrzyjmy się dostępnym możliwościom i zastanówmy do czego potencjalnie można wykorzystać konkretne rozwiązania!

Statyw – podstawowa stabilizacja obrazu w filmie

Trójnogi statyw to jedno z najstarszych i najprostszych urządzeń służących do stabilizacji obrazu. Tę niezawodną konstrukcję z teleskopowymi – rozkładanymi nogami z powodzeniem wykorzystuje się zarówno w małych jak i dużych, kinowych produkcjach. Za pomocą statywu możemy nagrać zarówno statyczne ujęcia jak i ruchome.

Obracając kamerę na głowicy statywu w lewo oraz prawo wykonujemy tzw. panoramę (ang. pan). Z tego ruchu korzysta się na przykład w trakcie śledzenia obiektu w kadrze. Oprócz tego możemy poruszać kamerą w płaszczyźnie pionowej góra-dół i jest to tzw. tilt. Tego ruchu używa się np. do pokazania wielkości budynku. Warto dodać, że na rynku dostępne są również statywy na kółkach, ale o jeździe kamery powiemy więcej nieco później.

Statyw elastyczny

Innym przykładem statywów są popularne w ostatnim czasie elastyczne trójnogi z gumowymi pierścieniami. Dzięki giętkiej konstrukcji oraz kulistej głowicy, możliwe jest zamocowanie na nich lekkich aparatów i kamer w różnych niestandardowych miejscach takich jak np. poręcze, słupy czy gałęzie.

Zobacz także: Rozdzielczości nagrywania filmów

Monopod

Monopod to najprostszy rodzaj statywu, który złożony jest jedynie z jednej rozkładanej nogi. Z powodzeniem znajduje on zastosowanie m.in. w dynamicznych ujęciach realizowanych na obiektywach z długą ogniskową. Podstawową zaletą monopodu jest jego waga i poręczność. Minusem może być fakt, że wymaga on stałego podtrzymywania jedną ręką.

Slider

Slider filmowy to zestaw, który składa się – w podstawowej wersji – z szyny, statywu oraz ruchomej płytki z mocowaniem na kamerę. Bardziej zaawansowane slidery posiadają programowalny napęd elektroniczny i mogą mieć dowolną, modulowaną długość. Wykorzystuje się je do tworzenia płynnych ujęć w ruchu na krótkim dystansie.

W zależności od położenia kamery, może się ona przesuwać w bok lub do przodu i do tyłu. Ze sliderów często korzysta się przy realizacji ujęć w małej skali – na przykład nagrywając detale elementów leżących na biurku.

Jazda filmowa (Dolly)

Jazda filmowa, zwana inaczej w żargonie filmowców Dolly pozwala na tworzenie płynnych ujęć na znacznym dystansie. Operator razem z kamerą siedzi na mobilnej platformie, wprawianej w ruch przez tzw. wózkarza filmowego po ustawionych torach.

Co istotne – szyny nie muszą tworzyć linii prostej, często na potrzeby ujęcia układa się je np. w półokrąg. Ujęcia z jazdy często towarzyszą scenom walki z uwagi na możliwość tworzenia m.in. płynnych ujęć w ruchu na długich ogniskowych.

Shoulder rig

Statyw naramienny (z ang. shoulder rig) służy do nagrywania ujęć z poziomu wzroku operatora. Często korzysta się z niego w filmach dokumentalnych oraz przy dynamicznych ujęciach np. w kinie akcji. Shoulder rig daje dużo swobody operatorskiej i pozwala na tworzenie kreatywnych kadrów. Minusem tego rozwiązania jest często spora waga sprzętu, który spoczywa na barkach filmowca.

Shoulder rig składa się z regulowanych uchwytów na dłonie połączonych dwiema równoległymi rurkami z podkładką naramienną. Do rurek tych przymocowany jest tzw. baseplate, który umożliwia montaż lustrzanki lub kamery. Oprócz tego można zamontować na nich m.in. matte boxa (kompendium), follow focus czy klatkę.

Gimbal

Gimbal to elektroniczny stabilizator obrazu, który umożliwia tworzenie bardzo płynnych ujęć. Wyposażony jest w silniki, żyroskop oraz różne czujniki wspomagające ruch kamery. Zadaniem całej elektroniki jest stabilizacja obrazu w jednej lub wielu osiach obrotu. Dzięki wykorzystaniu gimbala ruchy operatora kamery (np. w trakcie biegu po nierównym podłożu) są izolowane od nagrywanego obrazu.

Na rynku dostępnych jest bardzo dużo różnych rodzajów gimbali – od amatorskich, obsługujących telefony oraz kamerki sportowe, przez pół-profesjonalne – dla małych kamer oraz aparatów DSLR (ang. Digital Single Lens Reflex Camera), aż do profesjonalnych, które są w stanie obsłużyć duże i ciężkie kamery filmowe. Ale gimbal to nie wszystko – zobaczmy z czym często współpracuje na planie ten sprzęt!

Kran – wysięgnik kamerowy

Kran to urządzenie, które służy do realizacji płynnych i nieraz skomplikowanych, długich ujęć. To rodzaj dźwigu z teleskopowo-rozkładanym ramieniem, które może być obsługiwane manualnie lub sterowane elektronicznie. W zależności od kranu – może on posiadać na swoim końcu mocowanie pod wcześniej wspomniany gimbal lub platformę, na której siedzi operator wraz z kamerą.

Zobacz także: Co wpływa na jakość video?

Kran może być zarówno statyczny (umiejscowiony), jak i mobilny – na powyższym przykładzie ze zdjęcia. Urządzenie to często znajduje zastosowanie np. w scenach z tłumem ludzi, dzięki czemu kamera może płynnie przesuwać się nad zgromadzeniem lub w scenach w wymagających lokalizacjach np. na dużych wysokościach, w jaskiniach, czy na wodzie.

U-Crane (dawniej: Russian Arm)

U-Crane zwany do niedawna w branży filmowej jako Russian Arm to system mocowania kamery wraz z gimbalem na wysięgniku kamerowym umieszczonym na pojeździe. Urządzenie to jest zdalnie sterowane przez operatora kamery, który znajduje się wewnątrz samochodu. U-Crane pozwala na wygodne i bezpieczne nagrywanie imponujących, płynnych i dynamicznych scen na ulicach oraz w terenie.

Cablecam

Cablecam służy do nagrywania płynnych ujęć na znacznej wysokości i sporych dystansach. Wykorzystuje się go nie tylko w filmach oraz reklamach, ale i realizacjach telewizyjnych np. w trakcie wydarzeń sportowych takich jak mecze piłki nożnej, czy skoki narciarskie. Cablecam najczęściej występuje w dwóch odmianach – z kablem stałym oraz ruchomym.

W systemie z kablem stałym lina przymocowana jest w dwóch punktach krańcowych, a głowica wraz z kamerą przesuwa się za pomocą silników wzdłuż kabla. W cablecamie z kablem ruchomym, liny przymocowane są do wyciągarek, które umożliwiają ruch gimbala z kamerą w wielu płaszczyznach – nie tylko w przód i tył, ale i na boki oraz w górę i w dół. Takie rozwiązanie znajduje zastosowanie np. na koncertach oraz przy powtórkach w trakcie meczów piłkarskich.

Easyrig – stabilizacja i odciążanie

Easyrig (nazwa własna producenta) to urządzenie, którego głównym zadaniem jest przeniesienie ciężaru kamery z ramienia na biodra, a co za tym idzie – umożliwienie operatorowi swobodnej pracy na sprzęcie o znacznej wadze. Ten stabilizator pomaga symulować ujęcia „z ręki”, nawet przy dużych gabarytach kamer. Mocna lina zamontowana do ramienia kamizelki utrzyma sprzęt nawet do 25 kg. 

To rozwiązanie znajduje bardzo szerokie zastosowanie zarówno w świecie telewizji jak i filmu oraz reklamy. Co warto zaznaczyć, Easyrig umożliwia także podwieszenie profesjonalnych stabilizatorów takich jak np. Mōvi Pro czy DJI Ronin 2.

Origowany pojazd (Grip rigs)

Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się jak powstają sceny wewnątrz pojazdów, to myślę, że powyższe zdjęcie z planu „Baby Drivera” trochę rozjaśnia temat. Kamery (a czasem również lampy) umieszczone są na stelażu stworzonym z metalowych rur i zacisków, który przymocowany jest do karoserii samochodu. Warto wspomnieć, że na dużych planach filmowych rigowane są nie tylko auta, ale także łodzie, helikoptery, czy nawet samoloty.

Ciekawostka – w tym konkretnym przypadku układ kierowniczy samochodu został przerobiony w taki sposób, że jego prawdziwy kierowca siedzi w koszu umieszczonym na dachu, a aktor wewnątrz pojazdu tylko udaje w trakcie sceny, że ma wpływ na kierunek jazdy.

Steadycam

Steadycam to system stabilizacji, który mechanicznie odizolowuje ruch kamery od jej operatora. Na zestaw składa się: kamizelka, ramię oraz teleskopowa rurka, na której jednym końcu znajduje się baseplate z kamerą, a drugim – przeciwwaga (najczęściej jest nią bateria wraz z monitorem i dodatkowymi odważnikami). 

Steadycam musi być każdorazowo przed użyciem wyważany statycznie oraz dynamicznie (w ruchu). Ten rodzaj stabilizacji obrazu szczególnie często wykorzystuje się w scenach chodzonych. Steadycam znajduje także zastosowanie m.in. w realizacjach teledysków oraz transmisji telewizyjnych.

Glide (flycam)

Glide, zwany czasem flycamem lub Glidecamem (nazwa własna producenta), to nic innego jak wcześniej wspomniany stabilizator, tyle że bez kamizelki oraz żadnej elektroniki wspomagającej. Zasada jego działania opiera się na przeciwwadze do ciężaru kamery. Po jednej stronie znajduje się aparat lub kamera, a po drugiej – odważniki. Glide również musi być odpowiednio wyważony statycznie oraz dynamicznie przed każdym użyciem.

Ten rodzaj stabilizatora świetnie sprawdza się przy nagrywaniu z wykorzystaniem np. aparatów DLSR oraz lżejszych kamer. Jego zaletą jest duża mobilność, brak potrzeby zasilania oraz stosunkowo mała waga własna. 

Dron

Rozwój technologii pozwala wzbić się w powietrze coraz bardziej zaawansowanym kamerom filmowym. Drony, których elementem składowym jest gimbal, wykorzystuje się do realizacji nie tylko spokojnych i powolnych ujęć, ale także do tych bardziej dynamicznych i skomplikowanych (tzw. racery).

Rozbudowane platformy latające z gimbalami umożliwiającymi ruch w wielu płaszczyznach, pozwalają na realizację zdjęć w nawet najbardziej wymagających lokalizacjach.

Przyssawka

Aby zamocować kamerę do samochodu często korzysta się z przyssawki. Co ciekawe – rozwiązanie to znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku lekkich aparatów, ale też cięższych, profesjonalnych kamer. Kluczową rolę odgrywa tu jakość oraz ilość przyssawek, które tworzą nieraz cały stelaż zamontowany do karoserii.

Korzystając z tego rozwiązania warto mimo wszystko zadbać o dodatkowe zabezpieczenie sprzętu w postaci np. linek i taśm połączonych z nadwoziem, niezależnie od przyssawek.

Stabilizacja wbudowana oraz postprodukcja

Pisząc o stabilizacji obrazu w filmie nie sposób nie wspomnieć o takich aspektach jak stabilizacja wbudowana oraz stabilizacja na etapie postprodukcji.

W przypadku tej pierwszej – producenci sprzętu video coraz częściej implementują do swoich aparatów oraz kamer oprogramowanie oraz hardware, które umożliwia stabilizację obrazu już w kamerze. Chodzi tu głównie o upłynnienie ujęć nagrywanych bezpośrednio „z ręki” oraz wyeliminowanie mikro-drgań w trakcie pracy na różnych stabilizatorach.

Programy montażowe także posiadają możliwość cyfrowej stabilizacji nagranych już materiałów. Skuteczność takich wtyczek zależy m.in. od stopnia drgań materiału, płaszczyzn, w których kamera się poruszała oraz jakości samego nagrania.  

Teraz stabilizacja obrazu w filmie nie ma przed Tobą tajemnic! Czy ten artykuł był dla Ciebie w jakiś sposób przydatny? Podziel się swoją opinią w komentarzu poniżej!

Lektor do filmu

Szukasz lektora do swojego filmu lub reklamy? Zapraszam Cię do przejrzenia mojego portfolio oraz demówek. Jesteś zainteresowany współpracą? Porozmawiajmy o Twoim projekcie!